Blauwdruk – maken van lichtgevoelig papier
Blauwdruk of cyanotypie is een oude fotografische techniek die vooral gebruikt werd voor het maken van kopieën van grote technische tekeningen en plattegronden. Als je het in het dagelijkse leven over een blauwdruk hebt, dan bedoel je meestal een plan voor iets. Met de opkomst van het fotokopieerapparaat en andere goedkope reproductietechnieken verdween de blauwdruk. Gelukkig zijn er altijd mensen die interesse hebben in deze oude technieken, puur uit nieuwsgierigheid of door de artistieke mogelijkheden ervan.
Je kan blauwdrukken maken op papier, textiel, in principe op alles dat je met water nat kan maken. De te gebruiken stoffen zijn niet erg gevaarlijk. De procedures van gevoelig maken en ontwikkelen zijn eenvoudig: de belichtingstijd bijvoorbeeld is niet erg kort en ook niet erg lang en je hebt er geen dure apparaten voor nodig. Nadeel is misschien dat het altijd een blauw/wit of (na omkleuring) grijs/wit afdruk oplevert.
Blauwdruk – maken van lichtgevoelig papier – gaat in twee stappen:
- het maken van de oplossingen
- het fotogevoelig maken
Het maken van de oplossingen
De fotogevoelige laag maak je door eerst twee oplossingen te maken en deze vervolgens in gelijke delen te mengen. Vanaf het moment dat je de oplossingen mengt is de oplossing fotogevoelig. Deze fotogevoelige oplossing breng je vervolgens aan op de ondergrond. Het meest geschikt is papier dat veel water kan opnemen en dan niet scheurt, bijvoorbeeld aquarelpapier, of textiel, bij voorkeur katoen of linnen.
De twee oplossingen hebben de volgende samenstelling:
Oplossing I
- 10 g Rood bloedloogzout [32019]
- 100 ml vers kraanwater
Het rood bloedloogzout lost vrij makkelijk en zonder verwarmen op in het water.
Oplossing II
- 30 g ammoniumijzer(III)citraat [32058]
- 100 ml vers kraanwater
Ammoniumijzer(III)citraat lost iets minder makkelijk op, maar goed roeren is meestal voldoende.
Als water kan gewoon vers kraanwater worden gebruikt, eventueel gedemineraliseerd water uit de supermarkt of van de drogist. De op te lossen zouten kunnen bij De Hekserij worden besteld. Bovenstaande recepten zijn niet heel precies, het is geen probleem als er wat meer of minder wordt opgelost, experimenteer hier gerust mee. Bij fotogevoelig maken van textiel is een hogere concentratie aan te raden.
Maak de oplossingen in een bekerglas of maatbeker en giet ze over in flessen om te bewaren. Bewaar beide oplossingen afzonderlijk in donkere glazen of PET flessen. Geen potten met metalen deksels: ijzer, blik en staal kunnen negatief werken op de oplossingen. Oplossing II kan gaan schimmelen, dat is geen ramp, maar verwijder de schimmel voor gebruik.
De afzonderlijke oplossingen zijn als regel groen-geelachtig gekleurd. Het mengsel van beide kan ook groen tot donkerblauw zijn. Dit omdat er meer of minder ‘berlijns blauw’ gevormd wordt in deze oplossing. Dit kan kleine verschillen veroorzaken in het eindresultaat.
Fotogevoelig maken
Het fotogevoelig maken moet gebeuren op een plek met weinig ultraviolet licht. Binnenshuis in een niet al te zonnige ruimte is meestal prima. Zonwering of gordijnen dicht en elke keuken, elk klaslokaal en zeker elke doka is geschikt.
Meng van beide oplossingen een gelijk volume, bijvoorbeeld van beide 10 ml. Breng deze nieuwe oplossing aan op het papier of textiel dat fotogevoelig moet worden gemaakt. Dat kan met een spons, doek, kwast, penseel, wat u maar wil. Gebruik echter geen kwasten of andere zaken met metalen delen, deze kunnen het proces nadelig beïnvloeden. Laat het fotogevoelig gemaakte materiaal vervolgens drogen. Dit bij voorkeur wel in een donkere ruimte, bijvoorbeeld op zolder, of in een kast. Als het goed droog is kan het worden gebruikt. Nat kan het wel worden gebruikt, maar er is meer kans op doorlopen en de gevoeligheid is minder. Het gevoelig gemaakte papier is geelgroen tot blauw van kleur.